Vendet e painkuadruara në BE

Iniciativa për Mini Shëngenin Ballkanik e ndërmarrë nga Serbia, Shqipëria dhe Maqedonia, si nismëtare, por edhe Bosna e Hercegovina dhe Mali i Zi, si vëzhguese, për njohësit e së kaluarës jo shumë të largët, të khejnë kujtesën jo vetëm të një Ballkanie të ideuar, por edhe të një lëvizje të gjërë botërore e vendeve të painkuadruara, të cilës i printe ish-Jugosllavia, së bashku me Egjiptin dhe Indinë. Atëbotë, shteti ish-jugosllav, mjeshtërisht, ia kishte arritur të krijonte miqësi dhe marrëdhënie të dobishme për veten e saj, me numrin më të madh të shteteve të botës së tretë, e në të njëjtën kohë, pa i dëmtuar aspak raportet e saja me vendet e të dy blloqeve lindje-përendim. Ish-Jugosllavia ishte shndërruar si një Lopë e Shenjtë për këto vende apo thënë më mirë si një "qengj i butë".

Nuk është për befasi që Serbia, e cila edhe de fakto edhe de jure, është pasuesja thelbësore e asaj krijese jugosllave, të qëndroi mbrapa iniciativave të ngjashme, gjithsesi më të vogla për nga numri i shteteve pjesëmarrëse, por hiq më pak të vlefshme për të, si mundësi për tu rikthyer dalngadal në skenën botërore, duke relativizuar kështu humbjet që ajo mund t'i ketë patur gjatë procesit të shkatërrimit të ish'Jugosllavisë. Një prej mënyrave për t'u rikthyer, aty ku dikur ishte zot shtēpie, mund të jetë edhe iniciativa për Mini Shëngenin Ballkanik. Në këtë rast, nën petkun e një lëvizje të lirë të njerëzve dhe mallrave, Serbia, duke qenë më e madhja jo vetëm territorialisht, mund të rikthehej edhe si një padrone e kësaj iniciative, duke i shtuar fuqitë e saja, kundruall fqinjëve të saj, e pse jo të konsiderohej sërish si një Lopë e Shenjtë!

Kosova, me aq sa është kuptuar, nuk ka qenë e ftuar në bashkëthemelim të kësaj iniciative, por po ashtu dihet se ka pasuar edhe refuzimi i saj për t'iu bashkangjitur takimeve, qoftë edhe si vëzhguese. Ky refuzim i saj, nuk ka kaluar pa u kritikuar publikisht, në prani të tjerëve, nga "vëllamthi i madh", i cili krerët tonë politik i ka akuzuar për vetizolim. Kosova nuk është e njohur nga Serbia. Serbia po ashtu i mohon pafytyrësisht, të gjitha krimet gjenocidale që i kreu në Kosovë. Kosova nuk mund të jetë e barabartë në pjesëmarrje të çfarëdo iniciative regjionale, nën kushte të tilla, ku Serbia vazhdon ta ketë në Kushtetutën e saj, Kosovën si pjesë të saj.

Njerëzit këtu, pas një periudhe prej gati dy dekadash lirie, edhe mund të kenë shpresuar që po afron koha për jetësimin dalngadal të ëndrrës për një bashkim kombëtar, por assesi nuk kanë mundur të imagjinojnë se si më shpejt mund të ndodh një bashkim serbo-shqiptar, nëpërmjet një mini-shëngeni, falënderu "vëllamthit të madh".

Skënder Nitaj
Prishtinë, 24 Dhjetor 2019